Onze gemeente brengt leges in rekening voor de verstrekking van persoonsgegevens uit de gemeentelijke basisadministratie (GBA). Wij hebben vernomen dat dit op grond van Europees recht niet toegestaan is. Klopt dat?
Antwoord in het kort
Nee, dat klopt niet. Het Europees recht biedt wel ruimte om kosten hiervoor in rekening te brengen. Wat niet is toegestaan is dat de kosten voor de verstrekking van persoonsgegevens uit de GBA bovenmatig zijn. Dit heeft het Europees Hof onlangs in een uitspraak aangegeven. Dit houdt in dat de kosten niet hoger mogen zijn dan de kostprijs van de verstrekking van die gegevens. Hieronder gaan we nader in op de Nederlandse zaak waarin het Europese Hof uiteindelijk tot deze uitspraak is gekomen.
Hoofdgeding gerechtshof ’s-Hertogenbosch
Aan de uitspraak van het Europees Hof ging een geding bij het gerechtshof ’s-Hertogenbosch vooraf. Dit ging als volgt:
Beschikking
In het kader van een procedure tegen een beschikking waarbij een geldboete was opgelegd wegens overtreding van de verkeersvoorschriften, heeft persoon X geprobeerd aan te tonen dat de incassoberichten betreffende die geldboete niet bij haar zijn aangekomen omdat zij niet naar het juiste adres waren gezonden.
Verstrekking persoonsgegevens
Met dat doel heeft X de gemeente van haar woonplaats verzocht om verstrekking van haar persoonsgegevens, met name haar achtereenvolgende adressen. Hierop heeft de gemeente op grond van artikel 79 lid 3 van de Wet GBA een gewaarmerkt afschrift van de betrokken persoonsgegevens verstrekt en als tegenprestatie betaling van 12,80 euro aan leges gevraagd.
Richtlijn 95/46/EG
De verwijzende rechter heeft bij de vraag of het toegestaan is om legeskosten te vragen voor het verstrekken van persoonsgegevens gekeken naar artikel 12a van de Europese richtlijn 95/46/EG. Deze richtlijn gaat over de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens. Artikel 12 a waarborgt het recht van de betrokkene dat vrijelijk en zonder beperking, met redelijke tussenpozen en zonder bovenmatige vertraging of kosten, een verstrekking mogelijk is, in begrijpelijke vorm, van de persoonsgegevens die zijn verwerkt, alsmede van de beschikbare informatie over de oorsprong van die gegevens.
Lezing van de richtlijn
De verwijzende rechter meent dat deze zin op twee manieren kan worden gelezen:
-verstrekking van persoonsgegevens dient plaats te vinden zonder bovenmatige (vertraging of) kosten, of
-verstrekking van persoonsgegevens dient plaats te vinden zonder (bovenmatige vertraging of) kosten.
Niet bovenmatig
In het eerste geval zou de heffing van leges toegestaan zijn mits het bedrag ervan niet bovenmatig is. In het tweede geval zouden helemaal geen leges mogen worden geheven.
Het Gerechtshof te ’s-Hertogenbosch vraagt het Europese Hof, kort gezegd, of voor de verstrekking van persoonsgegevens door een overheidsinstantie kosten in rekening mogen worden gebracht. En zo ja, hoe bepaald kan worden wanneer de kosten bovenmatig zijn.
Beantwoording van de prejudiciële vragen
Voor de beantwoording van de vraag beroept het Europese Hof zich op andere taalversies van (artikel 12a van) richtlijn 95/46/EG. Deze andere taalversies bevatten geen aanwijzingen op basis waarvan kan worden vastgesteld dat de lidstaten verplicht zouden zijn de in die bepaling bedoelde gegevens gratis te verstrekken. Het staat dus vrij aan de lidstaten om te bepalen of de verstrekking van de in artikel 12a bedoelde gegevens tot betaling van kosten moet leiden en om in voorkomend geval het bedrag daarvan zodanig vast te stellen dat dit niet bovenmatig is.
Recht van toegang
Het Europese Hof stelt vervolgens vast dat gelet op het belang van de persoonlijke levenssfeer de kosten van het verstrekken van persoonsgegevens niet mogen worden vastgesteld op een niveau dat een obstakel kan vormen voor de uitoefening van het door artikel 12a van richtlijn 95/46/EG gewaarborgde recht van toegang. Wanneer een nationale overheidsinstantie kosten in rekening brengt als tegenprestatie voor het verstrekken van gegevens mag het bedrag van die kosten niet uitgaan boven de kostprijs van de verstrekking van die gegevens. Het is vervolgens aan de nationale rechter om na te gaan of de in casu gehanteerde 12,80 euro een bovenmatige prijs is.
Meer informatie
Informatiemaatschappij, Kenniscentrum Europa decentraal
Vrij verkeer, Kenniscentrum Europa decentraal
Arrest van het Hof van 12 december 2013, zaak C—486/12
Richtlijn 95/46/EG betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens
Nieuwsbericht ECER, opvragen persoonsgegevens niet gratis, 12 december 2013
Nieuwsbericht VNG, Europees Hof: leges voor GBA-verstrekking mag, 13 december 2013
Nieuwsbericht Europa decentraal, Kosten voor GBA mogelijk in strijd met Europees recht, oktober 2012